નાતાલ

સંકલન :- દિલીપસિંહ ગોહિલ

ઉ.શિ...વામૈયા પ્રાથમિક શાળા

◆ નાતાલ શબ્દનો અર્થ ◆

નાતાલ એટલે કે અંગ્રેજી ભાષામાં ક્રિસમસ નામનો શબ્દ "ક્રાઇસ્ટ્સ માસ" નામના શબ્દ ઉપરથી ઉતરી આવ્યો છે. આ શબ્દ મધ્યકાલિન અંગ્રેજી ભાષાના શબ્દ ક્રિસ્ટેમાસે અને પૌરાણિક અંગ્રેજી ભાષાના શબ્દ ક્રાઇસ્ટેસ માએસે ઉપરથી ઉતરી આવ્યો છે. આ શબ્દસમૂહનો પ્રથમ વખત પ્રયોગ 1038માં કરવામાં આવ્યો હતો. "ક્રાઇસ્ટેસ" શબ્દ ગ્રીક ભાષાના શબ્દ ક્રિસ્ટોસ ઉપરથી અસ્તિત્વમાં આવ્યો છે જ્યારે "માએસે" શબ્દ લેટિન ભાષાના મિસા (પવિત્ર સમૂહ) નામના શબ્દ ઉપરથી ઉતરી આવ્યો છે. ગ્રીક ભાષામાં ઈશુ ખ્રિસ્તના નામ ક્રાઇસ્ટના પ્રથમ અક્ષર તરીકે અંગ્રેજી મૂળાક્ષર X (ચિ)નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે રોમન ભાષામાં અંગ્રેજી મૂળાક્ષર X નો ઉપયોગ 16મી સદીના મધ્ય ભાગથી ક્રાઇસ્ટ એટલે કે ઈશુ ખ્રિસ્તના નામનાં ટૂંકા સ્વરૂપ તરીકે ઉપયોગમાં લેવાની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. તેના કારણે ઘણી વખત ક્રિસમસનાં ટૂંકા સ્વરૂપ માટે અંગ્રેજી ભાષામાં Xmas શબ્દનો પ્રયોગ કરવામાં આવે છે.

◆ મહત્વ ◆

નાતાલ ખ્રિસ્તી ધર્મના લોકોની વાર્ષિક રજા છે. આ દિનની ઉજવણી ભગવાન ઈશુ ખ્રિસ્તના જન્મદિનના સ્મરણાર્થે કરવામાં આવે છે. આ દિવસની ઉજવણી તારીખ 25મી ડિસેમ્બરના રોજ કરવામાં આવે છે, પરંતુ સાચા અર્થમાં આ દિવસને ઈશુનો જન્મદિવસ માનવામાં આવતો નથી. કદાચ નાતાલના દિન તરીકે આ દિવસની પસંદગી એટલા માટે કરવામાં આવી હશે કારણ કે ઈશુ ખ્રિસ્ત દ્વારા ઐતિહાસિક રોમન તહેવાર અથવા તો સૂર્ય ઉત્તર ગોળાર્ધમાંથી શિયાળાના સમયે વિષુવવૃત્તથી દૂરમાં દૂર જતો હોય તે દિવસથી ઉજવવાની શરૂઆત કરવામાં આવી તેના બરાબર 9 માસ બાદ આ તારીખ એટલે કે 25મી ડિસેમ્બર આવે છે. નાતાલ એ નાતાલ અને રજાઓની મોસમનો કેન્દ્ર દિવસ છે. ખ્રિસ્તી ધર્મમાં એમ માનવામાં આવે છે કે નાતાલની મોસમ 12 દિવસ સુધી ચાલે છે.

ખ્રિસ્તી ધર્મની રજા હોવા છતાં પણ નાતાલની ઉજવણી કેટલાક બિનખ્રિસ્તીઓ દ્વારા પણ ઉજવવામાં આવે છે અને આ તહેવારની ઉજવણીના કેટલાક રીતિરિવાજો ખ્રિસ્તી ધર્મ પૂર્વેના અથવા તો બિનસાંપ્રદાયિક વિષયવસ્તુ ઉપર આધારિત મૂળના છે. નાતાલની આધુનિક ઉજવણીમાં પ્રખ્યાત બનેલા રીતિરિવાજોમાં ભેટ-સોગાદોની આપ-લે, સંગીત, અભિવાદન પત્રિકાઓની આપ-લે, દેવળોમાં થતી ઉજવણી, ખાસ પ્રકારનું ખાણું, વિવિધ સુશોભનોનું પ્રદર્શન જેમ કે નાતાલનું ઝાડ, લાઇટ વડે રોશની, તોરણો બાંધવા, એક જાતનાં લીલાં રંગનાં વૃક્ષની સજાવટ, ઈશુનાં જન્મનું દ્રશ્ય અને લાલ ટેટાં વાળું એક સદાપર્ણી ઝાડવાંનું સુશોભન વગેરે બાબતોનો સમાવેશ થાય છે. વધુમાં ફાધર ક્રિસમસ(ઉત્તર અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા, અને આયર્લેન્ડ સહિત ઘણા બધા દેશોમાં સાન્તાક્લોઝને નામે જાણીતા) ઘણા દેશોમાં એક દંતકથા જેવું કાલ્પનિક પાત્ર છે જે આ દિવસે બાળકો માટે ભેટો લઇને આવે છે.

ભેટ-સોગાદોની આપ-લે ઉપરાંત અન્ય પાસાંઓના કારણે નાતાલના તહેવારમાં ખ્રિસ્તી અને બિનખ્રિસ્તી બંને ધર્મમાં આર્થિક ગતિવિધિનું પ્રમાણ ખૂબ જ તીવ્ર બની જાય છે. લોકો માટે આ એક નોંધપાત્ર ઘટના અને વેપારીઓ માટે વેચાણનો મુખ્ય સમયગાળો બની જાય છે. નાતાલની આર્થિક અસરો એક એવું પાસું છે કે જે છેલ્લી કેટલીક સદીઓથી વિશ્વના ઘણા પ્રદેશોમાં સ્થિરતાપૂર્વક વધી રહ્યું છે.

◆ ઇતિહાસ ◆

ઘણી સદીઓથી ખ્રિસ્તી લેખકો માનતા આવ્યા છે કે નાતાલનો દિવસ એટલે એ જ દિવસ કે જે દિવસે ભગવાન ઈશુનો જન્મ થયો હતો. જ્યુડિયો ખ્રિસ્તી પરંપરા અનુસાર સૃષ્ટિનાં સર્જનની તારીખ 25મી માર્ચ માનવામાં આવે છે. પૂરાતન ખ્રિસ્તી લેખક સેક્સટ્સ જ્યુલિયસ આફ્રિકાનુસે (220 એ.ડી.) એવો વિચાર કર્યો હતો કે આ તારીખ વાજબી છે અને એવું સૂચન કર્યું હતું કે આ દિવસે ભગવાન ઈશુએ માનવદેહ ધારણ કર્યો હતો. જુલિયસના જણાવ્યા અનુસાર ઇશ્વરનાં શબ્દોએ માનવસ્વરૂપ ધારણ કર્યું અને તેમનું ગર્ભાધાન થયું તેનો મતલબ એ થયો કે આ ઘટના થકી કુંવારી મેરીએ ગર્ભ ધારણ કર્યો અને બરાબર નવ માસ બાદ તારીખ 25મી ડિસેમ્બરના રોજ ભગવાન ઈશુનો જન્મ થયો. જોકે 18મી સદીની શરૂઆતથી ઘણા બધા વિદ્વાનોએ વૈકલ્પિક સ્પષ્ટતાઓ આપવાની શરૂઆત કરી. આઇઝેક ન્યૂટને એવી દલીલ કરી હતી કે ઉત્તરીય ગોળાર્ધમાં નાતાલની તીથિ સૂર્ય વિષુવવૃત્તથી દૂર જાય તે દિવસોમાં પસંદ કરવામાં આવી છે. જૂના યુગમાં આ ઘટના 25મી ડિસેમ્બરની આસપાસ બનતી હતી. ઇ. સ. 1743માં જર્મનીના પ્રોટેસ્ટન્ટ પોલ અર્ન્સ્ટ જાબ્લોન્સ્કીએ એવી દલીલ કરી હતી કે નાતાલની તારીખ 25મી ડિસેમ્બર રોમન સૌર રજા ડિએસ નાતાલિસ સોલિસ ઇનવિક્ટી સાથે સંલગ્ન છે, જેના કારણે સાચાં દેવળોમાં મૂર્તિપૂજાનું પ્રમાણ ઘટી જવાં પામ્યું હતું. 1889માં લ્યુઇસ ડ્યુશેને એવું સૂચન કર્યું હતું કે નાતાલની તારીખની ગણતરી તારીખ 25મી માર્ચના રોજ ઈશુનાં આગમનની જાહેરાત બાદ બરાબર નવ માસ બાદની કરવામાં આવી છે પરંપરાગત રીતે આ દિવસે ઇશુનું માનવરૂપે ગર્ભાધાન થયું હોવાનું માનવામાં આવે છે. જોકે આજના જમાનામાં મુખ્યપ્રવાહમાં તારીખ 25મી ડિસેમ્બર ઈશુનો જન્મદિવસ હોય કે ન હોય તેનું ખાસ મહત્વ નથી. તેના બદલે ખ્રિસ્તી ધર્મ સમુદાયો જણાવે છે કે માનવ સમુદાય દ્વારા આચરવામાં આવેલાં પાપને સરભર કરી આપવા માટે ઇશ્વરે પૃથ્વી ઉપર માનવરૂપે જન્મ લીધો તે નાતાલની ઉજવણીનું પ્રાથમિક કારણ છે. નાતાલની સૌપ્રથમ ઉજવણી યુએસના ફ્લોરિડા ખાતે આવેલા ટેલાહાસી ખાતે કરવામાં આવી હતી.