કાળીચૌદસ

★ કાળી ચૌદસ ★

સંપાદક: - દિલીપસિંહ ગોહિલ

ઉ.શિ... વામૈયા પ્રાથમિક શાળા

★ કાળી ચૌદસનું મહત્વ ★

કાળી ચૌદસે દેવી મહામાયા કે મહારાત્રીની પ્રગતિ થઈ, આવી કાલિકપુરાણ, માર્કેડેયપુરાણ, તંત્રગ્રંથો વગેરે. વિષ્ણુની યોગિદ્રા એટલે મહારાત્રી, કાળરાત્રિ કે મોહરાત્રિ. કાળી ચૌદસે આવી કાળરાત્રિ કે કાલિકાની પૂજા-ઉપાસના કરે છે. કાલિચૌદસની પ્રતિષ્ઠિત દેવી આ રીતે મહાકાવ્યિકા છે. 
આ દિવસે કૃષ્ણ અને સત્યાભિમાએ નારકસુરનો વિનાશ કરી સળિયા હજાર કન્યાઓને નારક જેવા કારાગારની કોટડી મુક્ત કરીને પ્રકાશગૃહમાં લઈ જવામાં આવે છે અને ભગવાન વામ વિરાટ સ્વભાવને ધારણ કરે છે, રાજા બલિને પાતાળની અંધારીને ધક્કો પહોંચાડે છે. તેથી કાળી ચૌદસ નેરકચતુર્દશી કહે છે. 

★ પૌરાણિક કથા ★

વલ્મિકી રામાયણ મુજબ હનુમાનજી એક વાનર વીર હતા જે શ્રીરામને ઋષમુક્ત પર્વત નજીક મળી. આ રામની અનન્ય મિત્ર, સહાયક અને ભક્ત સાધ્ધ થઈ. રામદૂત બાંયેન સીતાની શોધમાં હનુમાનજી લંકા પહોંચ્યા. તે પછી રામ-રાવણ યુદ્ધમાં તેમના પરાક્રમ પ્રસિદ્ધ છે. તે પછી હનુમાનજી રામના પર્સદ અને ફરીથી પૂજ્ય દેવના રૂપમાં માન્યતા પ્રાપ્ત થઈ. ધીરેધીરે હનુમંત અથવા મારુતિ પૂજાનો એક સંપ્રદાય જ બની ગયો. હનુમત્કલ્પની તેના ધ્યાન અને પૂજાના વર્ણનમાં જોવા મળે છે. 
વાનરરાજ કેસરી અને અપસરા પુંગનાસ્થળિ અર્થાત્ અંજની ભગવાન શિવ વરદાનથી પવન દેવ દ્વારા હનુમાનના રૂપે પુત્રની પ્રાપ્તિ થાય છે. જન્મ લીધા પછી હનુમાનજી આકાશમાં ચમકતા સૂર્યને ફળ સમજીને તેને પકડવા ઉડી આકાશમાર્ગે ગયો. માર્ગે તેમની તકરાર રાહુ સાથે થઈ ગયું. રાહુ ગભરાઈને ઈન્દ્ર પાસે પહોંચ્યા અને ફરિયાદ કરી. ઈન્દ્ર ક્રોધિત થઈને ઐરાવત પર બેસીને નિકાલી પડી. હનુમાનજીએ એને પણ ફળ સમજી, તેમના તરફ વળ્યાં. તેમણે ઇંદ્રને પડકાર આપ્યો. ત્યારે હનુમાનજીએ ઐરાવતને જોયો. તે પણ એક મોટું ફળ સમજવા માટે આગળ વધવું. ઇંદ્રે ક્રોધિત થઈને પોતાના વજ્રથી ત્રાટક્યું, જેના કારણે હનુમાનજી ઇજા પહોંચી અને તે નીચે પડી.
પવન દેવ તેને ઉઠાવી ગુફામાં લઈ ગયો. પવન સંસારમાં પ્રવર્તમાન બધા વાયુને રોકી લીધો. જેના લીધે બ્રહ્મદેવે હનુમાનજીને સાજા કર્યા. બ્રહ્મદેવ સહિત બધા દેવોએ હનુમાનજીને ઘણા બક્ષિસ આપ્યા છે. ઈન્દ્રે સુવર્ણ કમળની માળા, સૂર્ય પોતાના 100 મો ભાગ, યમે યમદંડથી અભય, વરુણ જળ અને સુરક્ષા, કુબેર આસ્ત્રા-શસ્ત્ર, બ્રહ્મ બ્રહ્મસ્ત્રીથી સલામતી અને ઇચ્છાધારી રૂપધારી થવાની વરદાન તેમજ શિવે મહાભયાય થાવા વરદાન.
જોકે તેમને અમર થવાની વરદાન દેવી સીતા મળી, જાણો કેવી રીતે ...
આસો માસની વડે ચૌદસ વિશે જે માન્યતા છે તે મુજબ સીતાજી રામજી સાથે લંકાથી પાછા આવ્યા પછી, દરરોજ પોતાના સંસ્થાનમાં સિંદૂર ભરતા હતા. હનુમાનજીએ પૂછ્યું કે શું તે મહત્વનું છે. દેવી સીતાએ તેમને કહ્યું કે સભાભવતી સ્ત્રીઓ માટે સિંદૂરનું મહત્વ વિશેષ છે. તે પછી હનુમાનજીએ વિચાર્યું કે માત્ર સંતથમાં સિંદુર લગાવતી જો સીતાજીની કે કોઈ સ્ત્રીની પોતાની પતિ પ્રત્યે ભક્તિભાવ પ્રગટ થાય છે અને સદભાગ્યાની પ્રાપ્તિ થાય છે. હનુમાનજીના આ વિચારો સીતા માતાથી અજાણ્યા.
સીતા માતાએ હનુમાનજીને આસો વદ ચૌદસના દિવસે દેવી સીતા રત્નમણિની માળાથી અભિનિત કરી. માળામાં રામ નામ નથી, જ્યારે હનુમાનજી સંતુષ્ટ ન થાય તો દેવી સીતાએ હનુમાનજીને ભેટ સ્વરૂપે સિંદૂર આપ્યો. તે સાથે તેમને વરદાન આપ્યો કે સીંદુર લાવો અને અઝર અમર થઈ જાઓ. ત્યારથી હનુમાનજી પોતાની સંપૂર્ણ શરીર પર સિંધુર લગાવતા આવ્યા છે. તેથી જ હનુમાનજી માટે કાળીચૌદાસનું વિશેષ મહત્વ છે.

★ આભાર ★